06.04.202111 min
Deel het artikel
De zorgvolmacht: uw toekomst in goede handen
Vandaag organiseert u zelf uw leven en beheert u uw vermogen. Helaas heeft niemand de zekerheid dat dit mogelijk blijft tot het einde van uw dagen. Dit werd nog scherper duidelijk tijdens de covid-19 crisis waar mensen soms wekenlang aan een beademingsmachine lagen en tot niets meer in staat waren.
Stelt u zich soms de vraag wie uw vermogen zal beheren en hoe uw verzorging zal georganiseerd worden wanneer u hier niet langer zelf toe in staat zal zijn? Kan iemand in uw plaats een schenking uitvoeren op dat moment? Kan u nu reeds bepalen of u naar een woonzorgcentrum verhuist wanneer u wilsonbekwaam wordt?
Door een zorgvolmacht op te stellen, kunt u anticiperen op deze vragen. Door nu reeds een zorgvolmacht te laten opstellen, kan u immers bepalen wie in uw plaats kan handelen vanaf het moment dat u wilsonbekwaam wordt. Zo duidt u, als lastgever, een persoon aan in wie u vertrouwen stelt en aan wie u de opdracht geeft om uw zaken voor u waar te nemen wanneer u wilsonbekwaam wordt. Deze persoon wordt de lasthebber genoemd.
Iemand die zelf niet meer in staat is bepaalde handelingen te stellen of geen beslissingen meer kan nemen, noemt men een “wilsonbekwame” persoon. U kunt bijvoorbeeld wilsonbekwaam worden omdat u in een coma belandt, aan dementie lijdt of omdat u, meer in het algemeen, omwille van uw gezondheidstoestand niet meer in staat bent om uzelf te verzorgen en uw vermogen te beheren.
Wat gebeurt er als u wilsonbekwaam wordt en u heeft geen zorgvolmacht opgesteld? Dan duidt de vrederechter een bewindvoerder aan die u bijstaat bij het beheer van uw vermogen of dit in uw plaats doet. De beschermingsmaatregel kan gelden voor uw goederen én uw persoon. De vrederechter zal daarbij de taken van de bewindvoerder omschrijven. De bewindvoerder zal ook ten minste één keer per jaar het verslag van zijn opdracht moeten voorleggen aan de vrederechter.
In een zorgvolmacht kan u deze situatie voorzien en zelf een regeling opstellen voor uw vermogensrechtelijke en uw persoonsgebonden aangelegenheden die toegepast zal worden indien u wilsonbekwaam wordt.
Het feit dat u een zorgvolmacht heeft opgesteld, belet u niet om het beheer van uw vermogen zelf waar te nemen zolang u hiertoe bekwaam bent.
Wanneer treedt de zorgvolmacht in werking?
Dat hangt af van hetgeen u heeft voorzien:
- indien u bepaalt dat de zorgvolmacht onmiddellijk in werking treedt, kan uw lasthebber dadelijk voor u optreden op basis van deze volmacht;
- U kan ook voorzien dat het mandaat slechts in werking treedt op het moment dat u wilsonbekwaam wordt; vaak wordt in de zorgvolmacht voorzien dat de wilsonbekwaamheid in werking treedt wanneer één of meerdere geneesheren een wilsonbekwaamheid zouden vaststellen.
Wie duidt u aan als lasthebber?
U kiest zelf wie uw lasthebber zal zijn. Het is ook mogelijk om meerdere lasthebbers aan te duiden. Daarnaast kunt u reeds bepalen wie de lasthebber opvolgt als die zijn taak niet langer wil of kan uitvoeren. U kunt in de zorgvolmacht immers één of meerdere opvolgende lasthebbers aanstellen voor het geval dat de lasthebber bijvoorbeeld overlijdt vóór de lastgever.
Doorgaans wordt de huwelijkspartner of samenwonende partner aangeduid als lasthebber. Kinderen worden vaak als opvolgende lasthebbers aangesteld. De lasthebber hoeft geen familielid te zijn, u kan ook een ‘derde’ aanstellen, bijvoorbeeld een advocaat.
De lasthebber zal voor u moeten optreden volgens de instructies die u in uw zorgvolmacht heeft opgenomen. Hij moet hierbij te goeder trouw handelen en steeds uw belang voorop stellen.
Moet de zorgvolmacht geregistreerd worden?
Opdat de zorgvolmacht geldig blijft nadat u wilsonbekwaam bent geworden, moet deze geregistreerd zijn in het centraal register van lastgevingsovereenkomsten dat bijgehouden wordt door de Koninklijke Federatie van het Belgisch notariaat.
Indien de zorgvolmacht niet werd opgenomen in dit register, vervalt hij op het ogenblik dat u wilsonbekwaam wordt. Ook alle ‘gewone’ volmachten worden geannuleerd wanneer u wilsonbekwaam wordt. Dit is bijvoorbeeld het geval voor bankvolmachten die u heeft verleend.
Welke bevoegdheden heeft de lasthebber?
Het is belangrijk om de bevoegdheden van de lasthebber nauwkeurig te beschrijven in de zorgvolmacht. We denken bijvoorbeeld aan volgende situaties:
- Kan de lasthebber enkel beheersdaden stellen of kan hij/zij ook daden van beschikking stellen zodat hij uw goederen ook kan vervreemden?
- Kan de lasthebber enkel optreden voor heel specifieke goederen (bijvoorbeeld een beleggingsportefeuille), of voor een deel van uw vermogen of geldt de volmacht voor al uw bezittingen?
- Welke bancaire bevoegdheden heeft de lasthebber?
- Worden aan de lasthebber heel specifieke richtlijnen gegeven waaraan hij/zij zich moet houden, zoals de verplichting wel of niet te beleggen in beleggingsfondsen met een bepaald risicoprofiel, de verplichting om al dan niet vermogensbestanddelen te verkopen?
- Kan de lasthebber ook de bevoegdheid krijgen om bepaalde aspecten van uw vermogensplanning uit te voeren, zoals bijvoorbeeld het wijzigen van het huwelijkscontract?
- Wordt in de mogelijkheid voorzien om schenkingen te doen aan bepaalde personen die vermeld worden in de lastgeving? Indien dit het geval is, moet de schenking zo precies mogelijk omschreven worden: aan wie kan er worden geschonken? Welke goederen? Welke voorwaarden worden aan de schenking verbonden?
Ook kan u de bevoegdheden van de lasthebber op het vlak van persoonsgebonden aangelegenheden omschrijven in de zorgvolmacht. Met persoonsgebonden aangelegenheden bedoelt men onder andere:
- De keuze van de latere verblijfplaats, bijvoorbeeld een verhuis naar een woonzorgcentrum;
- De mogelijkheid om de woonplaats en elke verblijfplaats van de lastgever te betreden, er alle beveiligingsmaatregelen nemen, er alle herstellings- en onderhoudswerkzaamheden (laten) verrichten en er toegang toe te verlenen aan derden in dit verband;
- De keuze van de behandelende geneesheer, het thuisverplegend personeel en de uitoefening van patiëntenrechten. De specifieke bepalingen opgenomen in de wet inzake patiëntenrechten moet hierbij wel gerespecteerd worden;
- De uitvoering van een eerder door de lastgever te kennen gegeven verzoek tot euthanasie of verklaring van niet-reanimatie;
U kunt uw lasthebber echter niet belasten met de bevoegdheid om een verzoek tot euthanasie in te dienen. Evenmin kan uw lasthebber uw politieke rechten uitoefenen. De wet verbiedt uitdrukkelijk om dergelijke bevoegdheden over te dragen aan een lasthebber.
Is de tussenkomst van een notaris vereist?
- De zorgvolmacht moet steeds schriftelijk opgesteld worden, het is niet mogelijk om een mondelinge zorgvolmacht te verlenen.
- De zorgvolmacht moet worden opgesteld door een notaris als er ook handelingen in opgenomen worden waarvoor tussenkomst van een notaris vereist is, zoals de aan- en verkoop van vastgoed, het wijzigen van een huwelijkscontract of het uitvoeren van een schenking.
- De notaris zorgt in dat geval ook voor de registratie van de zorgvolmacht in het centraal register van lastgevingsovereenkomsten.
- Wanneer in de zorgvolmacht geen handelingen opgenomen worden waarvoor de tussenkomst van een notaris vereist is, dan kan de zorgvolmacht ook onderhands opgesteld worden. In dat geval staat u zelf in voor de registratie ervan in het centraal register van lastgevingsovereenkomsten.
Is overleg vereist tussen de lastgever en de lasthebber?
De persoon die u als lasthebber heeft aangeduid, is verplicht om u, de lastgever, in verhouding tot uw begripsvermogen, zo veel mogelijk te betrekken bij de uitoefening van zijn opdracht.
Volgens de wet moet de lasthebber minstens één maal per jaar overleg plegen met de lastgever. De wet voorziet echter geen controle op de naleving van dit verplicht overleg. Daarom is het aangewezen om naast een lasthebber ook een vertrouwenspersoon aan te stellen. Dit overleg kan immers ook gevoerd worden tussen de lasthebber en een daartoe door u aangeduide vertrouwenspersoon.
In welke gevallen komt de vrederechter tussen?
De vrederechter houdt toezicht op de goede naleving van de zorgvolmacht.
Iedere belanghebbende kan zich tot de vrederechter wenden als de lasthebber de bepalingen opgenomen in de zorgvolmacht niet behoorlijk uitvoert of niet handelt in het belang van de lastgever.
De vrederechter kan in deze gevallen een rechterlijke beschermingsmaatregel bevelen die de zorgvolmacht geheel of gedeeltelijk beëindigt of die aan de bestaande lastgeving een beschermingsmaatregel toevoegt.
Kunt u de zorgvolmacht wijzigen?
Zolang u wilsbekwaam bent om hierover beslissingen te nemen, kunt u iemand anders aanduiden als lasthebber, de bevoegdheden wijzigen die u aan uw lasthebber toekent en de eventuele richtlijnen waaraan hij zich moet houden. Elke wijziging moet worden geregistreerd in het centraal register van lastgevingsovereenkomsten.
Blijft de zorgvolmacht geldig bij een (latere) verhuis naar het buitenland?
Overweegt u een verhuis naar het buitenland, dan is het van belang om stil te staan bij de (mogelijke) gevolgen hiervan op uw zorgvolmacht. Het is immers niet (altijd) zeker dat deze zorgvolmacht ook in het buitenland – waar u voortaan uw gewone verblijfplaats heeft – zal worden aanvaard en aldaar zal kunnen worden uitgevoerd.
Een voorname rol is in dit verband weggelegd voor het Verdrag van ’s Gravenhage inzake de internationale bescherming van volwassenen (het ‘Verdrag’), dat sinds 1 januari 2021 in werking is getreden in België:
- Verhuist u naar een land waar dit Verdrag in werking is getreden, dan blijft het Belgische recht (waar u uw gewone verblijfplaats had op het ogenblik van het opstellen van de zorgvolmacht) onverkort van toepassing. U hoeft zich dus geen zorgen te maken.
Onder meer Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, Portugal en Monaco traden reeds toe tot het Verdrag. - Verhuist u naar een land dat niet is toegetreden tot het Verdrag (waaronder, bijvoorbeeld, Spanje), dan dient de impact van de verhuis op uw zorgvolmacht verder te worden geanalyseerd in functie van het recht van uw nieuwe verblijfplaats.
Omgekeerd geldt ook dat een buitenlandse zorgvolmacht in België erkend wordt.
Kan u in uw zorgvolmacht kiezen voor de toepassing van het recht van een ander land?
Sedert de inwerkingtreding van het Verdrag in België op 1 januari 2021 kunt u in de zorgvolmacht zelf een bepaald recht aanduiden (een zogenaamde rechtskeuze). Dit recht zal dan het bestaan, de omvang, de wijziging en het tenietgaan van de vertegenwoordigingsbevoegdheden van de lasthebber beheersen.
De rechtskeuze is niet volledig vrij. De lastgever kan namelijk enkel opteren voor (i) het recht van zijn nationaliteit, (ii) het recht van zijn eerdere gewone verblijfplaats of (iii) het recht van de plaats waar (een deel van) zijn vermogen is gelegen, met dien verstande dat de rechtskeuze dan enkel geldt met betrekking tot dat deel van zijn vermogen.
Ter illustratie: een Belgisch inwoner met Nederlandse nationaliteit wenst in België een zorgvolmacht op te stellen. In de zorgvolmacht kan deze persoon ervoor kiezen om de zorgvolmacht door het Nederlands recht te laten beheersen (ook al is het Verdrag nog niet in werking getreden in Nederland). Indien de Nederbelg bovendien beschikt over een vermogen in Frankrijk, dan kan hij (naast zijn algemene rechtskeuze voor het Nederlands recht) opteren voor het Frans recht voor wat betreft dit deel van zijn vermogen.
Alvorens een rechtskeuze te maken, is het raadzaam u nader te informeren omtrent het vreemde rechtstelsel. Zo zal u er zich bijvoorbeeld van willen vergewissen dat een zorgvolmacht onder het vreemde recht ook daadwerkelijk wordt erkend en ten uitvoer kan worden gelegd.
Een rechtskeuze wordt niet vermoed en moet dus steeds uitdrukkelijk gebeuren. Rechtskeuzes in zorgvolmachten die opgesteld werden vóór 1 januari 2021 zijn niet geldig en zullen aldus opnieuw moeten plaatsvinden. Ook als u reeds een zorgvolmacht heeft opgesteld en u een rechtskeuze wenst te maken, zal u de bestaande zorgvolmacht moeten laten aanpassen bij uw notaris.
Wanneer eindigt de zorgvolmacht?
De zorgvolmacht eindigt in volgende gevallen:
- De lastgever herroept de zorgvolmacht. U kunt de lastgeving steeds herroepen op voorwaarde dat u nog wilsbekwaam bent en er voor u geen rechterlijke beschermingsmaatregel werd getroffen. Het feit dat de buitengerechtelijke bescherming reeds een aanvang heeft genomen belet op zich niet dat de lastgever de zorgvolmacht alsnog herroept.
- De lastgever overlijdt.
- De lasthebber kan de zorgvolmacht opzeggen. Heeft u niet in een opvolgende lasthebber voorzien en bent u, de lastgever, op dat ogenblik wilsonbekwaam, dan moet de lasthebber de vrederechter vooraf verwittigen zodat die, indien nodig, een opvolger kan aanduiden.
- De lasthebber overlijdt of is kennelijk niet meer in staat om zijn taak nog verder uit te oefenen.
- De vrederechter beëindigt de zorgvolmacht.
Besluit
De zorgvolmacht biedt de gepaste oplossing voor het beheer van uw vermogen en de regeling van persoonsgebonden aangelegenheden indien u wilsonbekwaam wordt.
Het staat u vrij om al dan niet een zorgvolmacht op te laten stellen waarin u de persoon aanduidt die, in uw naam en voor uw rekening, de taken voor u zal uitvoeren. Daarbij geeft u tevens de richtlijnen mee waar de lasthebber zich aan moet houden bij het uitvoeren van zijn taken.
U beschikt met andere woorden over ruime mogelijkheden om uw belangen veilig te stellen voor het geval u wilsonbekwaam zou worden.
Uw Private Banker bij Degroof Petercam geeft u hierover graag meer inlichtingen.
U zoekt andere mogelijkheden om uw naasten te beschermen?
Dit is commerciële informatie uitgaande van Bank Degroof Petercam nv, met zetel te Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel, België (hierna “Bank Degroof Petercam”), die verantwoordelijk is voor de productie en de verdeling ervan. De informatie in dit document is uitsluitend bedoeld voor algemene informatiedoeleinden en mag niet worden beschouwd als raad over financiële planning in de zin van de Wet van 25 april 2014, noch als enig ander advies, voorstel of persoonlijke informatie, noch als openbaar aanbod van financiële instrumenten. De algemene informatie in dit document is niet afgestemd op de individuele persoonlijke situatie van de geadresseerde/lezer/ontvanger. Dit document is niet bedoeld om een volledige beschrijving te geven van de geldende wettelijke bepalingen, de rechtsleer of de rechtspraak, noch van de financiële dienst(en) die Bank Degroof Petercam aanbiedt. Hoewel alle voorzorgen werden genomen en Bank Degroof Petercam bij de redactie van huidig document beroep heeft gedaan op bronnen welke ze betrouwbaar acht, kan Bank Degroof Petercam de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document niet garanderen en kunnen noch Bank Degroof Petercam, noch haar verbonden vennootschappen, bestuurders, adviseurs of werknemers verantwoordelijk worden gesteld voor enige onjuiste, onvolledige of ontbrekende informatie, of voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade, verlies, kosten, vordering of andere uitgave die voortvloeit uit het gebruik van dit document, behalve in het geval van opzettelijke fout of grove nalatigheid.
Huidig document mag niet worden gekopieerd of verspreid zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming vanwege Bank Degroof Petercam.
De verstrekte informatie is correct op de datum van publicatie.
Bank Degroof Petercam is erkend door en staat onder prudentiëel toezicht van de Nationale Bank van België, Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel, en onder het toezicht van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA), Congresstraat 12-14, 1000 Brussel, voor de bescherming van beleggers en consumenten.
Verantwoordelijke uitgever: Bank Degroof Petercam
Wettelijk adres: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel.
BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A
Huidig document mag niet worden gekopieerd of verspreid zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming vanwege Bank Degroof Petercam.
De verstrekte informatie is correct op de datum van publicatie.
Bank Degroof Petercam is erkend door en staat onder prudentiëel toezicht van de Nationale Bank van België, Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel, en onder het toezicht van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA), Congresstraat 12-14, 1000 Brussel, voor de bescherming van beleggers en consumenten.
Verantwoordelijke uitgever: Bank Degroof Petercam
Wettelijk adres: Bank Degroof Petercam nv, Nijverheidsstraat 44, 1040 Brussel.
BTW: BE 0403.212.172 (RPR Brussel) - FSMA 040460 A
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
Nijverheidsstraat 44
1040 Brussel
België
+32 2 287 91 111040 Brussel
België
BTW BE 0403 212 172
RPR Brussel
RPR Brussel
Gereglementeerd door de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België | Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam