28.11.20165 min
Deel het artikel
Successie: de kunst van het plannen
Bank Degroof Petercam leende dit jaar met veel genoegen haar naam aan de ZOUTE CONCOURS D'ELEGANCE by Bank Degroof Petercam, die de allermooiste oldtimers mocht verwelkomen. Net zoals kunstwerken, juwelen en antiek maken klassieke auto’s deel uit van aanzienlijke kunstcollecties. Het lijkt ons dan ook nuttig te wijzen op het belang van een goede successieplanning voor deze collecties.
Successieplanning beoogt onder meer een evenwichtige overdracht van uw vermogen naar de volgende generatie(s), en dat tegen een aanvaardbaar belastingtarief. Uw volledige vermogen dient daarbij aan bod te komen, en dus ook uw kunstcollectie. Aangezien oldtimers, familiejuwelen, beeldhouwwerken, schilderijen of zeldzame postzegels wezenlijk verschillen van een klassieke effectenportefeuille of een vastgoed, vereisen deze goederen een specifieke aanpak. Successieplanning is maatwerk en begint bij het stellen van de juiste vragen. De antwoorden op deze vragen vormen het vertrekpunt voor een goede regeling.
Zullen de kunstwerken na uw overlijden binnen de familie blijven? Hoe staan uw erfgenamen hiertegenover?
Allereerst moet u uitmaken of de kunstvoorwerpen in uw familie zullen blijven en of uw erfgenamen, of enkele onder hen, hierin interesse hebben. Misschien droomt uw zoon er wel van om zelf met die ene oldtimer te rijden of heeft uw dochter een zwak voor het werk van een Frans impressionist? Het antwoord daarop zal bepalend zijn voor het vervolg. Als uw erfgenamen zelf uw kunstcollectie in stand willen houden, dan doet u er goed aan om daar nu al rekening mee te houden.
Het is daarentegen ook mogelijk dat uw erfgenamen geen interesse hebben in uw collectie en het behoud ervan in het familievermogen geen prioriteit is. Overweegt u om uw collectie af te staan? Desgevallend mits enkele richtlijnen voor de instandhouding, het beheer of het onderhoud ervan?
U zou uw kunstwerken bijvoorbeeld kunnen uitlenen of afstaan aan een museum. Maar hoe behoudt u dan zeggenschap over het beheer of de eventuele overdracht van de werken? Een denkpiste die beslist het overwegen waard is, is ze onder te brengen in een private stichting of een stichting van openbaar nut waarvan u, in ruime mate, zelf de statuten naar wens kunt bepalen. De stichting kan worden opgericht bij leven of na uw overlijden. Daarvoor is een notariële oprichtingsakte of een authentiek testament vereist, waarin onder meer de statuten worden opgenomen. Een testament biedt het voordeel dat u het kunt herroepen zolang u leeft. U kunt het dus op ieder ogenblik wijzigen of aanpassen aan de evolutie van uw gezinssituatie of vermogen.
Wat is de beste manier om ervoor te zorgen dat uw collectie blijft voortbestaan of zelfs aangroeit? Moet de collectie een geheel blijven vormen of is ze deelbaar?
Daarnaast is het belangrijk om weten of de kunstvoorwerpen te beschouwen zijn als een collectie. Zou de kunsthistorische en/of financiële waarde ervan verminderen als er bepaalde stukken uit worden gehaald? Als dat het geval is, dan kiest u bij voorkeur voor een structuur die toelaat de werken in hun geheel te blijven beheren. De aard van die structuur is dan weer afhankelijk van de interesse van uw erfgenamen in de stukken zelf. Als die interesse bestaat, dan kunt u hen deze stukken overdragen (bijvoorbeeld via een schenking) in combinatie met de oprichting van een structuur waarin ze rechten krijgen en een actieve rol kunnen spelen (bijvoorbeeld als beheerders). Zo kan een burgerlijke maatschap dienst doen als ‘familiaal vehikel’: de voorwerpen worden ondergebracht in de maatschap en nadien worden de deelbewijzen geschonken aan de kinderen. U kunt voorzien dat zolang u leeft, u het beheer behoudt. U kunt zelfs het genot behouden van de kunstwerken als u zich bij de schenking het vruchtgebruik voorbehoudt.
Welke waarde geven aan uw kunstwerken?
Om diverse redenen zal een waardebepaling van uw kunstwerken vereist zijn. Zo dient u bij een notariële schenking in de akte een omschrijving te geven van het geschonken goed en de geschatte waarde ervan vermelden. Als het gaat om een collectie, dan moet in principe elk kunstwerk afzonderlijk worden gewaardeerd. Een onrealistische waardering kan er in geval van betwisting immers toe leiden dat de akte ongeldig wordt verklaard. Aangezien de waarde van de diverse stukken verschilt, is het ook geen sinecure om ervoor te zorgen dat iedere erfgenaam een gelijkwaardig deel krijgt. Gelukkig bestaan er technieken die toelaten om een kunstwerk aan een specifieke erfgenaam toe te kennen zonder de gelijke behandeling van de erfgenamen in het gedrang te brengen.
De waardering van uw kunstwerken zal ook vanuit fiscaal oogpunt doorslaggevend zijn. De marktwaarde van uw bezittingen zal immers als grondslag dienen voor de berekening van schenkings- en successierechten. Er bestaan noch bij een schenking, noch bij een nalatenschap, specifieke tarieven voor de overdracht van kunstwerken. De gewone tarieven voor de schenking of vererving van roerende goederen zullen van toepassing zijn.
- Tussen ouders en kinderen kan de overdracht van kunstwerken gebeuren via schenking. Voor dergelijke schenkingen geldt het verlaagd tarief voor roerende schenkingen van 3% (in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in het Vlaamse Gewest) en van 3,3% (in het Waalse Gewest).
- De tarieven in de successierechten zijn progressief en nemen toe naarmate de waarde groter is. Bij een nalatenschap in rechte lijn kunnen ze oplopen tot 30% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest, en tot 27% in het Vlaamse Gewest. Een kanttekening hierbij is dat kunstwerken een alternatief kunnen zijn voor de betaling van de successierechten. Uw erfgenamen kunnen namelijk gebruik maken van het mechanisme van de plaatsvervangende betaling om de erfbelasting te voldoen. Ze geven dan kunstwerken in betaling aan de begunstigde van de erfrechtbelasting, het betrokken Gewest, dat er eigenaar van wordt. Als tegenprestatie brengt het Gewest de waarde van de kunstwerken in mindering op de te betalen erfbelasting.
Een kunstcollectie heeft een uitermate specifieke aard. En vereist een gerichte aanpak voor de overdracht ervan. De experts van de afdeling Estate Planning bekijken graag met u wat in uw geval de beste opties zijn. Of kunnen u begeleiden bij het opstellen van een planning die perfect aan uw wensen tegemoetkomt.
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
Nijverheidsstraat 44
1040 Brussel
België
+32 2 287 91 111040 Brussel
België
BTW BE 0403 212 172
RPR Brussel
RPR Brussel
Gereglementeerd door de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België | Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam