De vier lessen van COVID-19 voor duurzaam en verantwoord beleggen

Ophélie Mortier - Responsible Investment Strategist

Het hoeft geen betoog dat een 'simpel' virus enorme gevolgen heeft gehad. Vandaag kunnen we ons afvragen of deze historische periode voor ingrijpende wijzigingen zal zorgen. Of wordt alles weer zoals vroeger wanneer het herstel en de heropleving beginnen? Dat geldt ook voor duurzame en verantwoorde beleggingen. Het is een structurele trend voor de ene en de andere krijgt erdoor de wind in de zeilen, dit was al zo voor de lockdown. Hoe zal dit evolueren, komen er eventuele wijzigingen, en hoe zullen de algemene prestaties er in de toekomst uitzien?

Duurzame ontwikkeling, een doelstelling die in alle omstandigheden moet worden nagestreefd!

De integratie van ecologische, sociale en governancefactoren (ESGESG) lijkt een relatief nieuw gegeven te zijn, zeker als je weet hoe lang de financiële analysemodellen, die wijd verspreid zijn in de financiële wereld, al bestaan. Eerst en vooral kunnen we eerder stellen dat vooral de officialisering en formalisering van ESG-integratie vrij recent is. Heel wat analisten en actieve beheerders pasten deze factoren immers al toe in hun fundamentele en kwalitatieve research. Het klopt dat zij zich er niet steeds bewust van waren dat er een precieze terminologie was ontstaan die dit type criteria onder één noemer brengt. Vervolgens heeft de crisis van 2008-2009, die weliswaar verschilt van de huidige, al uitgewezen dat de integratie van ESG-factoren binnen het beheer gunstige effecten heeft. Er is echter scepticisme geweest tegenover deze 'nieuwe' financiële benadering, die weinig gestandaardiseerd en gereglementeerd was. Hierdoor ging men twijfelen of er wel andere verklarende factoren bestonden voor de goede prestaties van deze zogenaamde duurzame bedrijven. Dat is bijvoorbeeld het geval voor hun economische sector waarin ze opereren, en hun omvang. Het geldt ook in meer voor de ene beheerstijl dan voor de andere.

De meest duurzame bedrijven presteren beter

De coronapandemie en de aanzienlijke gevolgen voor de wereldeconomie hebben - eens te meer - aangetoond dat duurzamere bedrijven financieel beter stand hielden, en vanuit boekhoudkundig standpunt beter presteren op de financiële markten.
Deze betere financiële prestaties komt niet enkel tot uiting in hun hogere rendementen, maar ook in hun risicoprofiel.
Zowel op de Europese, Amerikaanse als groeilandenmarkten kunnen we immers dezelfde conclusies trekken: we zien een hogere alfa (meerrendement), een lager risico, zowel op het vlak van faillissementsrisico als mogelijke neerwaartse winstherzieningen, de volatiliteit van de rendementen enz.

Hetzelfde zien we bij de SRI-beleggingsfondsen

Niet enkel individuele bedrijven hebben aangetoond dat ze beter stand houden in een onzeker economisch klimaat. Ook de beleggingsfondsen die investeren in zulke bedrijven hebben beter stand gehouden, want ze hebben minder te kampen gehad met paniekverkopen in een liquiditeitscrisis. De beleggingsstromen zijn stabieler gebleven, en dat is eveneens een troef voor een beter beheer van de rendements- en risicoverhouding.

Duurzaamheid: niet de kers op de taart

Het duurzame engagement van bedrijven en het feit dat ze rekening houden met ecologische en sociale uitdagingen op elk bedrijfniveau, en ook in hun bestuursorganen, kunnen we niet beschouwen als een luxe van enkele rendabele en gezonde bedrijven in gunstige en positieve marktomstandigheden. Het is een beetje zoals de kers op de taart, want naast financieel performant zijn ze ook duurzaam en respecteren ze het milieu waarin ze actief zijn. Wanneer bedrijven gezond en winstgevend zijn, komt dat immers omdat ze in hun hoogste bestuursorganen net ook rekening houden met de uitdagingen - zowel de risico's als de kansen - die gepaard gaan met duurzame ontwikkeling, en met de naleving van de belangen van de verschillende stakeholders.

Een competitief voordeel

In deze turbulente en onzekere tijden die we vandaag doormaken, dienen beleggers en bedrijven hun portefeuilles, activiteiten en operaties en dergelijke tegen het licht te houden. De integratie van ESG-uitdagingen kan een aanzienlijk competitief voordeel opleveren.

Een aanpak die te lijden heeft onder het buitenkanseffect?

Heel wat beleggers stellen zich vragen bij de beleggingskansen die zijn ontstaan door de enorme correctie op de markten. Bepaalde koersen waren mogelijk al overgewaardeerd voor de pandemie, en die hebben nu mogelijk een aantrekkelijk aankoopniveau bereikt ... Denken we bijvoorbeeld aan de oliesecctor, die door de zware daling van de olieprijs aantrekkelijk lijkt, zeker als je vergelijkt met andere bedrijven die beter stand hebben gehouden tijdens de correctie, zoals degene met een hogere ESGESG-score. Bestaat er dus een risico dat de fondsen, die beleggen in de meest ‘deugdzame’ bedrijven, in relatieve termen sterk benadeeld worden? Als gevolg van vraag en aanbod kunnen sectoren of subsectoren, die typisch onderwogen worden in deze deugdzame of ESGESG-strategieën, superieur presteren en een forse stiijging veroorzaken op de beurzen, met alle gevolgen van dien voor de ‘deugdzame’ bedrijven.
Neen, deze vrees is niet gerechtvaardigd, en werd op middellange en lange termijn evenmin bevestigd. Duurzame en verantwoorde beleggingen berusten eveneens op het principe dat beleggen op basis van overtuigingen voor toegevoegde waarde zorgt op middellange en lange termijn. Zij willen dus niet massaal inspelen op tijdelijke zeepbellen of opportunistische aankopen op korte termijn. Zij willen echter wel bedrijven begeleiden en ervoor zorgen dat hun strategie toegevoegde waarde creëert, op basis van innovatie en de kansen van morgen, en tegelijkertijd ook rekening houden met de risico's die zich kunnen voordoen.

Veel enthousiasme, maar de lat ligt hoog

Heel wat artikelen, commentaren en studies hebben gewezen op de goede prestaties van duurzame en verantwoorde beleggingen en op de hogere veerkracht van duurzame bedrijven. Dat is een belangrijke bijkomende fase in de evolutie van de integratie van ESG-factoren in de financiële sector en beleggingen. Heel wat waarnemers stellen dat ze deze factoren opnemen in hun beleggingsproces, maar wie er het meest geëngageerd mee bezig is weet dat deze integratie niet eenvoudig is, en evenmin kan worden toegepast op alle beslissingen en beleggingsuniversums. Dit vereist immers nauwgezetheid, discipline, een kritische analyse en grondige research, alsook een geëngageerde dialoog met de ondernemingen.

Op weg naar gezamenlijke criteria en een collectief taalgebruik?

Hoewel de crisis wijst op meer belangstelling in dit onderwerp en de structurele tendens van de afgelopen tien jaar nog meer in de verf zet, mogen we hopen dat dit er ook voor zal zorgen dat er meer moeite en werk wordt gestoken in een collectief taalgebruik. Vandaag zijn er al alternatieven om te evolueren naar een meer uniform en gestandaardiseerd taalgebruik bij bedrijven omtrent ESG-gegevens. In navolging van extra-financiële ratingbureaus zijn deze initiatieven echter zeer divers, en stellen ze zelf verschillende talen voor. Dat speelt niet in het voordeel van een eenduidig en uniform taalgebruik. De toezichthouders proberen hun steentje bij te dragen. Zowel qua transparante beleggersinformatie voor duurzame en verantwoorde beleggingsproducten als qua informatie voor de professionele belegger in duurzame en verantwoorde bedrijven, blijft de regelgeving steeds maar toenemen. Dat brengt zowel voor- als nadelen met zich mee.