03.06.20218 min
Deel het artikel
Erfenissprong: kan ik de erfenis van mijn ouders doorgeven aan mijn kinderen?
Vandaag is het geen uitzondering meer dat kinderen pas op latere leeftijd een schenking of nalatenschap ontvangen van hun ouders. Ze hebben op dat moment doorgaans zelf een vermogen opgebouwd en hebben de schenking of nalatenschap niet per se meer nodig. De kleinkinderen zoeken daarentegen nog hun weg in het leven wanneer hun grootouder beslist te schenken of overlijdt. Een eerste woning kopen, een professioneel project realiseren,… een duwtje in de rug is meer dan welkom.
Daarom heeft de wetgever initiatieven genomen om de zogenaamde ‘generatiesprong’ van vermogen aan te moedigen. Zo’n generatiesprong ten voordele van de kleinkinderen kan gerealiseerd worden door de grootouders zelf of door hun kinderen.
In ons vorige artikel zijn we dieper ingegaan op de generatiesprong die de grootouders zelf kunnen realiseren.
Maar wat als de grootouders tijdens hun leven geen regeling hebben getroffen in het voordeel van hun kleinkinderen? In dit artikel bespreken we de mogelijkheden die ouders hebben om, wanneer hun ouders (de grootouders) overlijden, de kleinkinderen toch te laten delen in de nalatenschap van hun grootouders. De kinderen kunnen dus zelf het initiatief nemen om een generatiesprong te realiseren ten voordele van hun eigen kinderen. Als ouder kan u de nalatenschap van de overleden grootouder volledig laten toekomen aan de kleinkinderen of, in sommige gewesten, zelfs gedeeltelijk.
Gehele generatiesprong
Stel dat het kind (de ouder), bij het overlijden van zijn ouder (de grootouder), vindt dat het over voldoende materiële welstand beschikt en zijn aandeel in de nalatenschap van de (groot)ouder rechtstreeks op zijn kinderen (de kleinkinderen) wil laten overgaan. De wet biedt het kind (de ouder) de mogelijkheid om het volledige erfdeel te verwerpen dat het verkrijgt van de overleden ouder (de grootouder). Het verwerpen van de nalatenschap gebeurt ten voordele van de eigen kinderen (de kleinkinderen van de overleden persoon). Door deze verwerping verkrijgen de kleinkinderen het volledige erfdeel dat normaal gesproken aan hun ouder zou toekomen bij overlijden van de grootouder.
Een nalatenschap verwerpen gebeurt door een verklaring af te leggen ten overstaan van een notaris.
Naast het voordeel dat de kleinkinderen dadelijk over deze fondsen kunnen beschikken, biedt deze verwerping ook fiscaal voordeel op één of zelfs twee vlakken, afhankelijk van het gewest waarin de overleden grootouder woonde.
Voorbeeld
Grootvader Jean (weduwnaar) overlijdt. Hij laat een dochter na, Isabelle (die enig kind is en zelf drie kinderen heeft: Louis, Marie en Thomas) en hij laat een roerend vermogen na van 600.000 euro. Als enig kind erft dochter Isabelle zijn hele vermogen op basis van het erfrecht zoals dat beschreven is in de wet. Afhankelijk van het gewest waar Jean het langst gewoond heeft in de vijf jaar die aan zijn overlijden voorafgingen, zal Isabelle de volgende bedragen aan successierecht verschuldigd zijn:
Fiscale gevolgen van deze generatiesprong:
2. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest levert het verwerpen van de nalatenschap ten voordele van de kinderen het fiscaal voordeel op dat dezelfde goederen slechts één maal aan successierecht worden onderworpen. Het fiscaal voordeel zit in het feit dat, wanneer het kind (de ouder) verzaakt aan zijn aandeel in de nalatenschap van de overleden grootouder, vermeden wordt dat twee maal successierecht verschuldigd zal zijn op dezelfde goederen (de eerste keer bij het overlijden van de grootouder, een tweede keer bij het overlijden van de ouder).
Verzaken aan de nalatenschap in het voordeel van de (klein)kinderen laat echter niet toe om het verschuldigde bedrag aan successierecht te verminderen bij het overlijden van de grootouder en dit zelfs indien door het verwerpen van de nalatenschap het aantal erfgenamen gestegen is. Het verschuldigde successierecht zal minstens gelijk zijn aan wat verschuldigd was indien de ouder de nalatenschap niet had verworpen. In het Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest mag het verwerpen van een nalatenschap immers geen nadeel berokkenen aan de fiscus.
Voorbeeld
Als Isabelle de nalatenschap van Jean niet verwerpt, dan betaalt zij hierop in het Waals Gewest 116.250 euro successiercht en 115.300 euro in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Wanneer Isabelle vervolgens overlijdt en haar kinderen, Louis, Marie en Thomas, de 600.000 euro op hun beurt erven, dan betalen zij hierop nogmaals successierecht.
Als Isabelle de nalatenschap van Jean wel verwerpt, waardoor deze nalatenschap dadelijk toekomt aan de kleinkinderen, Louis, Marie en Thomas, is er geen twee maal successierecht verschuldigd op dezelfde goederen. Het successierecht dat Louis, Marie en Thomas in deze hypothese echter verschuldigd zijn in het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest bedraagt eveneens 116.250 euro et 115.300 euro.
Als Isabelle de nalatenschap van Jean wel verwerpt, waardoor deze nalatenschap dadelijk toekomt aan de kleinkinderen, Louis, Marie en Thomas, is er geen twee maal successierecht verschuldigd op dezelfde goederen. Het successierecht dat Louis, Marie en Thomas in deze hypothese echter verschuldigd zijn in het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest bedraagt eveneens 116.250 euro et 115.300 euro.
2. In het Vlaams Gewest biedt de generatiesprong hetzelfde fiscaal voordeel als in het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, namelijk dat dezelfde goederen niet twee maal aan successierecht onderworpen worden. Als bijkomend voordeel wordt in het Vlaams Gewest het successierecht wel voor elk kleinkind afzonderlijk berekend. Wanneer de nalatenschap aldus onder een groter aantal erfgenamen wordt verdeeld, zal de fiscale druk van het successierecht dalen omwille van de berekeningwijze van het verschuldigde successierecht.
Voorbeeld
Als Isabelle de nalatenschap van Jean verwerpt, wordt deze verdeeld onder Louis, Marie en Thomas zodat deze geen tweede keer aan successierecht onderworpen wordt wanneer Isabelle overlijdt. Daarenboven zullen de kleinkinderen in het Vlaamse Gewest samen 45.000 euro successierecht verschuldigd zijn op de nalatenschap van Jean die zij ontvangen (hetzij 15.000 euro per kleinkind) tegenover de 114.000 euro successierecht die verschuldigd zouden zijn als Isabelle, het kind, de nalatenschap alleen verkrijgt.
De ouder kan vrij beslissen om de nalatenschap van de overleden grootouder te verwerpen ten voordele van de eigen kinderen (de kleinkinderen van de overleden persoon) of om de nalatenschap van de overleden grootouder toch te aanvaarden. In dat laatste geval erven de kleinkinderen niets van hun grootouder.
De ouder kan vrij beslissen om de nalatenschap van de overleden grootouder te verwerpen ten voordele van de eigen kinderen (de kleinkinderen van de overleden persoon) of om de nalatenschap van de overleden grootouder toch te aanvaarden. In dat laatste geval erven de kleinkinderen niets van hun grootouder.
Het is immers alleen mogelijk om zijn erfdeel volledig verwerpen; het gedeeltelijk verwerpen van een erfdeel is niet mogelijk. Anders gezegd, de kleinkinderen krijgen het volledige erfdeel indien hun ouder zijn erfdeel verwerpt maar verkrijgen niets indien hun ouder de nalatenschap behoudt.
Gedeeltelijke generatiesprong
In het Vlaamse Gewest is het mogelijk om een gedeelte van de nalatenschap die u aanvaard heeft fiscaalvriendelijk door te schenken mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Dit is een 'gedeeltelijke generatiesprong' of ‘doorgeefschenking’. Met deze mogelijkheid moet het kind niet langer de volledige nalatenschap van de overleden ouder verwerpen om de eigen kinderen, de kleinkinderen van de overleden persoon, te bevoordelen.
Hoe werkt zo’n doorgeefschenking? het kind aanvaardt de erfenis van de overleden ouder, en betaalt hierop het successierecht. Vervolgens schenkt het kind een gedeelte van wat hij heeft geërfd aan de eigen kinderen, de kleinkinderen van de overleden persoon.
Voorbeeld
Het kind, Isabelle, dat 600.000 euro roerend vermogen erft van haar overleden ouder, Jean, betaalt hierop successierecht: 114.000 euro in het Vlaamse Gewest. Vervolgens kan Isabelle een gedeelte van de ontvangen erfenis schenken aan haar kinderen zonder dat zij schenkingsrechten hoeven te betalen op de geschonken goederen.
Op deze schenking is geen schenkingsrecht verschuldigd als aan volgende voorwaarden voldaan wordt:
Op deze schenking is geen schenkingsrecht verschuldigd als aan volgende voorwaarden voldaan wordt:
1.
de erfenis moet zijn opengevallen in het Vlaamse Gewest;
2. de erfbelasting dient tijdig en effectief te zijn betaald volgens het tarief ‘rechte lijn en partners’;
3. de doorgeefschenking moet plaatsvinden binnen het jaar na het overlijden;
4. de schenking moet ‘onmiddellijk’ zijn, en mag niet aan een opschortende voorwaarde of opschortende termijn onderworpen zijn;
5. de doorgeefschenking moet via notariële akte gebeuren;
6. de schenker is een persoon die erfbelasting heeft betaald volgens het tarief ‘rechte lijn en partners’;
7. de begiftigde van de schenking: afstammelingen van de schenker, dit zijn kinderen en kleinkinderen, of personen die door de wet hiermee gelijkgesteld worden zoals bijvoorbeeld stiefkinderen;
8. tot slot mag de vrijstelling van de schenkingsrechten niet groter zijn dan het betaalde successierecht.
Het kind kan de volle eigendom van de geërfde goederen aan de eigen kinderen schenken of voor zichzelf het vruchtgebruik voorbehouden.
Het Waalse Gewest heeft een vergelijkbaar mechanisme in het leven geroepen. Het decreet werd goedgekeurd maar is nog niet in werking getreden bij publicatie van dit artikel. Wanneer de regeling in werking zal treden, kan een ouder die erft van zijn ouder (grootouder) een schenking doen aan zijn eigen kinderen (de kleinkinderen van de overleden persoon) tegen het tarief van 0% schenkingsrecht, als volgende voorwaarden voldaan zijn:
1.
de erfbelasting dient tijdig en effectief te zijn betaald volgens het tarief “rechte lijn en partners”;
2. de schenking moet uitgevoerd worden binnen 90 dagen vanaf de indiening van de aangifte van de nalatenschap. De aangifte van de nalatenschap moet binnen de vier maanden na overlijden gebeuren indien het overlijden in België heeft plaatsgevonden;
3. de schenking dient notarieel te gebeuren;
4. de schenker kan een kind of kleinkind van de overleden persoon zijn;
5. de begiftigde(n) van de schenking is het kind of de kinderen van de schenker;
6. de schenking betrekking heeft op de volle eigendom van de goederen (de schenker mag zich het vruchtgebruik op de geschonken goederen niet voorbehouden), het is wel mogelijk om andere voorwaarden aan de schenking te verbinden.
In het Waalse decreet is niet bepaald dat de waarde van de vrijstelling van de schenkingsrechten niet groter mag zijn dan het betaalde successierecht.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat nog geen mogelijkheid om een gedeeltelijke generatiesprong uit te voeren via dergelijke doorgeefschenking.
Besluit
Door de stijgende levensverwachting heeft de wetgever verschillende maatregelen genomen om een vermogen gemakkelijker te kunnen overdragen aan de kleinkinderen.
De grootouder kan daarbij zelf het initiatief nemen, en zijn kleinkinderen begunstigen via schenking of door ze op te nemen in zijn testament. Zo is de grootouder er zeker van dat de kleinkinderen het aandeel van zijn vermogen ontvangen dat voor hen bestemd is.
Heeft de grootouder geen initiatief genomen om zijn kleinkinderen te begunstigen, dan kunnen zijn kinderen zelf de beslissing nemen om alle of een deel van de goederen die zij van hem erven door te geven aan hun eigen kinderen (de kleinkinderen). De wetgever maakt het voor de kinderen mogelijk, en tevens fiscaal voordelig, om hun aandeel in de nalatenschap van de grootouder te verwerpen ten voordele van de eigen kinderen (de kleinkinderen), of om deze goederen, geheel of deels, snel na het overlijden van de grootouder door te schenken aan de eigen kinderen.
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
Nijverheidsstraat 44
1040 Brussel
België
+32 2 287 91 111040 Brussel
België
BTW BE 0403 212 172
RPR Brussel
RPR Brussel
Gereglementeerd door de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België | Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam